Prezes Urzędu Regulacji Energetyki jest centralnym organem administracji rządowej powołanym na mocy ustawy Prawo Energetyczne do realizacji zadań z zakresu regulacji gospodarki paliwami i energią oraz promowania konkurencji. Pośród wielu zadań Prezesa URE opisanych głównie w Prawie Energetycznym nas najbardziej interesują te, które wynikają bezpośrednio z ustawy o efektywności energetycznej i dotyczą publikowania informacji o działaniach na rynku efektywności energetycznej. Co jest publikowane i czy jest to informacja użyteczna?

Ogłoszenia o przetargach i informacje o ich rozstrzygnięciu

Na stronie BIP URE publikowane były ogłoszenia o przetargach wyboru przedsięwzięć, za które można otrzymać świadectwa efektywności energetycznej oraz protokoły komisji przetargowej z rozstrzygnięć przetargów. Obecnie ta sekcja stanowi archiwum, gdyż wszystkie przetargi były już ogłoszone i zostały rozstrzygnięte, a znowelizowana ustawa nie dopuszcza wydawania świadectw efektywności energetycznej w drodze przetargu. Można tu więc sprawdzić jakie podmioty złożyły swoje oferty przetargowe, z podziałem na listę ofert wybranych, niewybranych i odrzuconych w każdym przetargu.

Dla zgrubnej oceny rynku z tej sekcji użyteczną informacją jest pula przyznanych świadectw efektywności energetycznej w ramach każedego z przetargów. Stanowi to bazę dla podaży świadectw przetargowych na rynku. Trzeba pamiętać, że nie wszystkie przyznane w przetargach świadectwa zostały już wydane (na przedsięwzięcia planowane wygrane w przetargu białe certyfikaty są przyznawane dopiero po ich zrealizowaniu), oraz, że od 2017 na rynku obecny jest dodatkowy wolumen świadectw przyznawanych na podstawie nowych przepisów (świadectwa bezterminowe) i przepisów przejściowych (świadectwa roczne) ustawy o efektywności energetycznej.

Informacja o osiągniętej oszczędności energii finalnej w roku kalendarzowym

Art. 17 ust. 2 ustawy o efektywności energetycznej nakłada na Prezesa URE obowiązek ogłaszania w BIP URE informacji o osiągniętej oszczędności energii finalnej wynikającej z realizacji obowiązku poprawy efektywności energetycznej przez podmioty zobowiązane (głównie przedsiębiorstwa energetyczne) do dnia 31 grudnia danego roku następującego po roku wykonania obowiązku.
W grudniu 2017 pojawiła się Informacja Prezesa URE nr 85/2017, która dotyczy ostatniego kwartału roku 2016 (czyli od nowelizacji ustawy). Zgodnie z nią oszczędność energii finalnej wynikająca z ustawowego obowiązku wyniosła 112 241,4 toe, przy czym została ona zrealizowana przez umorzenie ponad 105 tys. toe świadectw efektywności energetycznej oraz prawie 7 tys. toe przez uiszczenie opłaty zastępczej.

Informacja o wydanych świadectwach efektywności energetycznej

Prezes URE publikuje także w BIP informacje o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z kartą audytu (art. 22 ust 2. ustawy) oraz zagregowane dane dotyczące wydanych świadectw efektywności energetycznej za każdy rok kalendarzowy w każdej z kategorii przetargowych.

Numer świadectwa i karta audytu efektywności energetycznej

Baza danych o wydanych świadectwach obejmuje następujące pola: liczba porządkowa, nazwa podmiotu, adres podmiotu, numer świadectwa efektywności energetycznej, data wydania świadectwa efektywności energetycznej oraz skan karty audytu efektywności energetycznej w formacie PDF. Każdemu podmiotowi, który otrzymał świadectwo efektywności energetycznej przyznawany jest unikalny numer ID, który jest zakodowany w numerze świadectwa. W numerze świadectwa są także zakodowane informacje o tym, w ramach którego przetargu zostało przyznane świadectwo oraz w jakiej kategorii przetargowej została złożona oferta przetargowa. Po znowelizowaniu ustawy kod został rozszerzony o oznaczenie trybu wydawania świadectwa (T - przepisy przejściowe, F - przedsięwzięcie planowane) oraz rok wydania świadectwa (ważne ze względu na krótki termin ważności świadectw rocznych "T").

Lektura kart audytu dla wydanych świadectw efektywności energetycznej może być bardzo interesująca dla audytora. Problemem jest ilość danych do przeanalizowania, gdyż na dzień pisania tego artykułu jest to już 3907 rekordów danych. Skan karty audytu jest dołączony jako PDF bez możliwości wyszukiwania tekstuu (obraz rastrowy), dlatego automatyzacja obróbki danych jest znacznie utrudniona. Z tej racji zazwyczaj w grę wchodzi lektura wybiórcza i analiza co ciekawszych napotkanych przypadków.

Dane zagregowane

Zagregowane dane dotyczące wydanych świadectw efektywności energetycznej są publikowane tabelarycznie na tej stronie i dotyczą lat 2013-2016. Udostępniana jest tabela zbiorcza za dany rok, obejmująca wszystkie miesiące, w których Prezes URE wydał świadectwo efektywności energetycznej oraz w podobnym układzie dane odrębnie dla każdej kategorii przetargowej. Tabele zawierają następujące kolumny:

  • Dane narastająco według stanu na koniec miesiąca
  • Liczba wydanych świadectw efektywności energetycznej (szt.)
  • Wartość wydanych świadectw efektywności energetycznej (toe)
  • Łączna deklarowana oszczędność energii finalnej w okresie uzyskiwania oszczędności energii (toe)
  • Łączna deklarowana oszczędność energii pierwotnej w okresie uzyskiwania oszczędności energii (toe)
  • Łączna szacowana wielkość redukcji emisji CO2 w okresie uzyskiwania oszczędności energii (tona)

Trzy pierwsze kolumny niosą ze sobą użyteczne informacje. Kolejne trzy kolumny są mało użyteczne, gdyż oszczędność energii finalnej, pierwotnej i zmniejszenie emisji CO2 podawane na karcie audytu zostały przemnożone przez okres uzyskiwania oszczędności, co skutecznie blokuje jakąkolwiek głębszą analizę tego zbioru danych. Brak jest bowiem jasno określonych wytycznych URE lub Ministerstwa Energii dotyczących okresu uzyskiwania oszczędności więc wartość ta jest podawana na wyczucie audytora. Każdy audytor może mieć zupełnie inne podejście i stosować inne przesłanki do określenia okresu występowania oszczędności. Przeglądanie licznych kart audytu pokazuje, że liczby wpisywane w tym polu są od ostrożnych 2-3 lat po śmiałe 25-30 lat. Oczywiście wiele zależy od natury samego przedsięwzięcia, ale tak szerokie granice muszą budzić wątpliwości.
Powodem agregacji danych o oszczędnościach energii i zmniejszeniu emisji CO2 jest prawdopodobnie monitorowanie wykonania krajowego celu poprawy efektywności energetycznej określonego ustawą.

Poniżej cytuję przykładowe zagregowane dane o wydanych świadectwach w układzie narastającym (tak jak na stronie URE) dla pierwszej kategorii przetargowej (odbiorcy końcowi), dotyczące okresu 2013-2016

informacja o wydnaych świadectwach efektywności energetycznej opublikowana na BIP URE

A więc do końca 2016 roku wydano 1374 świadectwa efektywności energetycznej o wartości 579,0 tys. toe dla ofert z 1 kategorii przetargowej. Łączna oszczędność energii finalnej w całym deklarowanym okresie uzyskiwania oszczędności (np. + 20 lat) dla tychże ofert wynosi 2327,7 tys. toe, zaś oszczędność energii pierwotnej - 3811,5 tys. toe. Zadeklarowanej oszczędności energii towarzyszy szacowane zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 273 mln ton (w całym okresie uzyskiwania oszczędności).
Bardziej interesujące byłyby dane o średniorocznych oszczędnościach energii. Okres uzyskiwania oszczędności jest inny dla każdego przedsięwzięcia, dlatego aby analizować dane z 3 ostatnich kolumn trzeba sięgać do kart audytu. Przy takiej ilości rekordów może nie jest to niemożliwe, ale jest bardzo utrudnione i pracochłonne. Mając świadomość, że ω w przetargach zawierała się w szerokich granicach od 0,2 do 45 trzeba pogodzić się z tym, że wartość świadectw z kolumny 3 także nie pozwala określić średniorocznych oszczędności - wartości te więc pozostaną znane jedynie pracownikom URE, którzy mają pełny dostęp do bazy danych.

Dla pełniejszego obrazu sporządziłem kilka wykresów przedstawiających efekty działania URE w latach 203-2016. Pokazują one wyraźnie "akcyjność" systemu przetargowego (świadectwa są wydawane partiami przez kilka miesięcy po rozstrzygnięciu przetargu) oraz wzrost zainteresowania przetargami (po każdym kolejnym wzrasatała zarówno ilość wydawanych świadectw jak i ich wartość). Widać również dominującą rolę kategorii związanej z oszczędnością energii przez odbiorców końcowych, co było zgodne z założeniami systemu w ustawie o efektywności energetycznej.

liczba wydanych przez URE świadectw efektywności energetycznej (ŚEE) w latach 2013-2016 we wszystkich trzech kategoriach przetargowych

wartość wydanych przez URE świadectw efektywności energetycznej do końca 2016 roku we wszystkich trzech kategoriach przetargowych

Ogółem do końca 2016 roku wydano 1842 świadectwa efektywności energetycznej o wartości 702,742 tys. toe. Średnio w tym okresie na jedno świadectwo EE przypadało 381,51 toe.

łączna oszczędność energii finalnej i energii pierwotnej w deklarowanym okresie uzyskiwania oszczędności energii

łączne zmniejszenie emisji CO2 w deklarowanym okresie uzyskiwania oszczędności energii

Ostatni wykres musiałem przedstawić w skali logarytmicznej, gdyż inaczej stawał się całkiem nieczytelny. Wszystko z powodu skokowego przyrostu redukcji emisji CO2 w październiku 2015 (patrz wykres i ostatnia kolumna tabeli). Wygląda to jak błąd, dlatego postanowiłem przyjrzeć się sprawie bliżej. Moja hipoteza była taka, że ktoś (urzędnik lub audytor) wstawił (do bazy, do karty audytu?) wielkość w nieodopowiednich jednostkach, np. w kg zamiast w tonach. Przejrzałem karty audytu dla świadectw efektywności energetycznej wydanych w październiku 2015. Moje przypuszczenia zostały potwierdzone - znalazłem błąd jednostki w karcie audytu dla świadectwa nr PL00411/1/26405/2014 (modernizacja układu chłodzenia w 1596 sklepach Żabka i Fresh).
błędnie obliczona redukcja emisji CO2 - nieprawidłowa jednostka

Błąd jednostki z ton na kg to wartość zawyżona o 3 rzędy wielkości, czyli błąd gruby. Zdarzyć się może każdemu i jest dość łatwy do wychwycenia i skorygowania, jeśli dane są poddawane jakiejkolwiek celowej analizie. Niestety w naszych urzędach często dane są zbierane jedynie w celu raportowania, dlatego nie zawsze są poddawane walidacji.